مقایسه شیوع برتری دستی در بین دانش آموزان طبیعی و ناشنوای مادرزاد ۱۸-۱۲ ساله شهر تهران

هدف: برتری دستی، بارزترین عدم تقارن رفتاری در انسان است. اصطلاح برتری دستی به دست برتر یا به عدم تقارن عملکرد در اعمال دستی اشاره دارد. در مطالعه حاضر، مقایسه شیوع چپ دستی در بین دانش آموزان طبیعی و ناشنوا، تأثیر سن، جنسیت، و توصیه به استفاده از دست راست در اعمال تک دستی بر برتری دستی، فراوانی افراد چپ دست در خانواده دانش آموزان، تأثیر برتری دستی بر توانایی زبان انگلیسی و بررسی دیدگاه افراد جامعه نسبت به چپ دستان، مد نظر بود. روش بررسی: مطالعه مقطعی- مقایسه ای حاضر از طریق تکمیل پرسشنامه، با استفاده از مقیاس برتری دستی ادینبورگ روی 380 نفر دانش آموز طبیعی با انتخاب احتمالی و 380 نفر ناشنوای شدید یا عمیق حسی- عصبی مادرزادی با انتخاب غیر احتمالی و هدفمند در محدوده سنی 18-12 سال در شهر تهران صورت گرفت. به جز کم شنوایی در دانش آموزان ناشنوا، افراد مورد مطالعه ، هیچ گونه بیماری یا مشکل نورولوژیک تأیید شده ای نداشتند. برای تعیین میزان و نوع کم شنوایی، به پرونده وضعیت شنوایی دانش آموزان و تأیید شنوایی شناس مدارس ناشنوایان، استناد شد. یافته ها: در مطالعه حاضر، شیوع چپ دستی در دانش آموزان طبیعی %9/7 و در ناشنوایان %10/3 و بسیار به یکدیگر نزدیک بود، و بین آنها تفاوت معناداری وجود نداشت (p=0/901, z=-1/24). در هر دو گروه دانش آموزان طبیعی و ناشنوا، اگرچه شیوع چپ دستی در پسران بیش از دختران بود، اما جنسیت و سن بر نتایج به دست آمده تأثیری نداشت (p>0/05). توصیه خانواده و یا معلمان به استفاده از دست راست، در دانش آموزان طبیعی 16 درصد و در دانش آموزان ناشنوا 0/5 درصد بود و هیچ گونه توصیه اکید یا سخت گیری در این زمینه، اعمال نشده بود. فراوانی افراد چپ دست، در خانواده دانش آموزان طبیعی (%22/6) نسبت به دانش آموزان ناشنوا (%13/2) بالاتر و این اختلاف از لحاظ آماری معنادار بود (p=0/003, z=-2/976). در هر دو گروه دانش آموزان طبیعی و ناشنوا، بین راست دستان و چپ دستان در امتیازات زبان انگلیسی، تفاوت معناداری وجود نداشت (p>0/05). همچنین، در بررسی دیدگاه افراد جامعه نسبت به چپ دستان، بین دو گروه دانش آموزان طبیعی و ناشنوا، تفاوت معناداری مشاهده نشد (p=0/541, z=-0/611). نتیجه گیری: شیوع چپ دستی در بررسی حاضر، به شیوع آن در آمریکای شمالی و اروپای غربی نزدیک بود و با آمار برخی کشورهای آسیایی تفاوت قابل توجهی را نشان داد. مشابهت مقادیر شیوع چپ دستی در دانش آموزان طبیعی و ناشنوا، فرضیه پرویک در خصوص عدم شکل گیری «برتری گوش راست» در ناشنوایان مادرزاد را تأیید نکرد.